HİZMETLER

Jinekoloji
Endometriozis

Bazı kadınlar için bu ağrı hafifken, bazıları için ciddi seyredebilir. Endometriozis infertiliteye (kısırlık) de sebep olabilir.

            Endometrium bir kadının aylık mestrual siklusundaki değişikliklere tepki verir.

Bu değişiklikler overler (yumurtalıklar) de üretilen hormonlar tarafından tetiklenir. Bu olaylar 28 günlük bir döngüde gerçekleşir (adetin ilk günü birinci gün kabul edilir).

5. gün civarında östrojen hormonu endometriuma büyümesi ve kalınlaşması ve olası bir hamileliğe hazırlanması için sinyal verir.
14. gün civarında bir yumurta yumurtalıktan salınır. Buna ovulasyon (yumurtlama) denir. Bu süre içinde kadın hamile kalabilir.

            Yumurta erkeğin spermi tarafından dölleneceği rahimle bağlantılı olan 2 fallop tüpünden birine ilerler. Eğer döllenme gerçekleşmişse yumurta rahime doğru ilerler ve büyümeye başlar. Bir kadın hamileliği süresince adet görmez.

Adetin yaklaşık 28. günü eğer döllenme olmamışsa, hormon seviyeleri düşer ve endometrium biraz kanamayla dökülür (menstruasyon,adet kanaması).

 

Endometriumun büyüdüğü ve kalınlaştığı bu süreç bir sonraki döngü ile tekrar başlar.

 

 Endometriozis Nedir?

 

            Endometrioziste, endometriuma benzeyen doku vücudun başka yerlerinde bulunur ve uterustaki gibi davranır. Bu olay çoğunlukla pelvis içindeki yumurtalıklar, fallop tüpleri, uterusun dışı, uterusun arkasındaki boşlukta (cul-de sac), barsakta, mesanede ve rektumda (kalın barsak) görülür.

Endometrial doku pelvis içindeki organlara veya peritona (karın zarı) bağlanır. Vücudun başka yerlerinde de görülebilir ancak bu çok nadirdir. Uterusun dışındaki endometrial doku, aylık hormon değişikliklerine uterusun içinde olduğu gibi tepki verir. Aynı zamanda yıkılır ve kanar.

Bu kanama özellikle menstrual dönemde ağrıya yol açabilir. Bu dokunun yıkılma ve kanaması her ay nedbe dokusuna sebep olabilir. Bu nedbe dokusuna yapışıklık denir. Bazen yapışıklıklar organları birbirine bağlar. Yapışıklıklar aynı zamanda ağrıya da sebep olur. Eğer kan yapışıklıklardan dolayı yumurtalıklarda hapsolursa, endometrioma oluşturabilir( çikolata kisti diye de bilinir)

            Hiç kimse endometriozisin sebebi hakkında kesin bir bilgiye sahip değildir.

Bir teoriye göre kan ,yanında rahimin içindeki dokuları da taşıyarak geriye doğru kaçar ve fallop tüplerini bu period sürecinde ulaştırabilir.Bu doku tüplerden dışarıya doğru hareket ederek başka yerlere  yapışabilir.

Diğer teori ise endometriyal hücreler kan ve lenf damarları boyunca taşınır.

Üreme çağındaki kadınların % 7 sinde endometriyozis görülür. Otuzlu ve kırklı yaşlarda daha sık olmakla birlikte adet gören tüm kadınlar da görülebilir. Endometriyozis  hiç çocuk sahibi olmamış kadınlarda daha sık görülür. Annesi,kız kardeşi  veya kızında endomertiyozis görülmüş kadınlar ,endometrıyozis olmaya daha yatkındır.

Endometriyozis semptomları zamanla daha kötüye gider.Tedavi olmamış kadınların yanında, tedavi olmuşların % 20 sinde endometrıyozis ilerleyecektir.Tedavi, durumun daha kötüye gitmesini engellemeye yardımcı olacaktır.

SEMPTOMLAR

Endometrıyozisin semptomları pelvik ağrıyı içerir.Ağrı sadece ilişki sırasında, bağırsak hareketleri veya idrar yapma sırasında yada adet döngüsünün hemen öncesinde ortaya çıkabilir. Endometriyozis lekelenme tarzı kanamaya veya kısırlığa yol açabilir. Bu semptomlar endometrıyozise bağlı olabileceği gibi başka problemlerin işareti de olabilir.Semptomlardan herhangi biri sizde mevcutsa hemen doktorunuza başvurunuz.
Ağrı miktarı durumun ciddiyetini göstermez .Örneğin az ağrılı bir bayanın durumu ciddi olabileceği gibi çok ağrılı bir kadının durumu hafif olabilir.
Endometriyozisi olan kadınların bazılarında hiç semptom görülmeyebilir .Aslında endometrıyozis olduklarını, hamile kalamadıklarında öğrenirler.
Kısır kadınların yaklaşık olarak üçte birinde endometriyozis görülür. Kadınlar sıklıkla hamilelik dönemlerinde bu semptomlarının hafiflediklerini fark ederler. Aslında endometriyozis tedavisinde kullanılan pek çok ürün hamileliğin hormonal etkilerine dayanmaktadır.

 

TANI

Doktorunuz pelvik muayenesi sırasında bir şeylerin anormal olduğundan şüphelenebilir. Endometrıyozis tanısı ancak direkt olarak vücudun içini gözlemleyerek konulur. Bu genellikle laparaskopi ile gerçekleştirilir. Laparaskopi genellikle  genel anestezi altında uygalanır. Doktor göbeğin hemen yanında küçük bir kesi yapar. İnce ve ışıklandırılmış bir kamera (laparaskopi) ile karın içine girer. Laparaskop ,doktorların pelvik organları görmesini sağlar. Doktor bu sayede hastalığın derecesini daha iyi belirleyebilir.
Bazen bu işlem sırasında doku örneği alınabilir. Buna biyopsi denir. Bu doku örneğinin laboratuar da tanı konmasına yardımcı olur.
Endometriyozis laparaskopi ile tedavi de edilebilir. Endometriyozis laparaskopi sırasında bulundu ise, doktorunuz aynı seansta tedavisini de sağlayabilir..

TEDAVİ

Endometriyozis tedavisi, sizin çocuk isteyip istemediğinize ve semptomlarınıza dayanır. Endometriyozis ilaçla, cerrahi müdahale ile ve ya her ikisi ile birlikte tedavi edilir. Endometriyozıs semptomları , geri gelebilir ancak tedavi ağrıyı bir süreliğine hafifletecek veya geçirecektir.

İLAÇLAR

Hormonlar ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir. Hormonlar endometriyal dokunun büyümesini geriletebilir. En çok kullanılan hormonlar doğum kontrol hapları ,gonadotropin RH aganıstleri, progestiler ve danazoldür.
Tüm kadınların ağrısı medikal tedavi de hafifleyebilir.Medikal tedavi,belki de ağrının sebebi olan  yapışıklıkları, ya da nedbe dokusunu azaltmaz.
Bu medikal tedaviler tüm kadınlar için uygun olmayabilir.Bir çok medikal tedavide olduğu gibi hormon tedavisinin de bazı etkileri vardır.Yine de bazı kadınlar ağrının azalmasını, yan etkilerin sebep olduğu rahatsızlıklara tercih edilebilir.
Doğum Kontrol Hapları:
Doğum kontrol hapları çoğunlukla endometrıyozisin semptomları için tavsiye edilebilirler.Doğum kontrol haplarındaki hormonlar adetleri düzenler ,süresini kısaltır ve kanamayı hafifleterek ağrıyı azaltırlar. Doğum kontrol haplarının endometrıyozisi geçirdiği ve ya hamilelik şansını artırdığına dair bir kanıt yoktur. Doktorunuzun verdiği reçete adet görmenizi engelleyecek şekilde olabilir.

GNRH Agonistleri

GNRH adet döngüsünü kontrol eden bir hormondur. GNRH agonistleri (benzerleri) insandaki GNRH ‘ya çok benzer, ancak daha güçlüdür. GNRH agonistleri yumurtalıkların çalışmasını engelleyerek östrogen düzeylerini düşürür. Bu süreçte menopoza benzer geçici bir durum yaşanır.
GNRH agonistleri tek şekilde verilebilir. Cilt altında yerleştirilebilir yada burundan sprey yoluyla verilebilir. Endometriotik odaklar geriler ve ağrı azalır. GnRH cinsel ilişki sırasında da acının azalmasına yardımcı olur
GnRH agonistleri sıcak basmalar, baş ağrısı ve vaginal kuruluk yaparlar. GnRH ile tedavi genellikle 6 ay kadar sürer. GnRH kullanımı bittikten sonra yaklaşık 6 ila 10 hafta içinde tekrar adet görülür. GnRH alan kadınların en azından yarısında özellikle semptomlar ciddi ise endometriozis semptomları tekrarlar.

Danazol

Danazol endometrıyal dokunun daralmasını sağlayan sentetik bir hormondur. Tablet olarak alınır ve adet döngüsünü durdurur.Hasta danazol aldığı süreçte adet görmez.  Danazol pelvik ağrıyı ve cinsel ilişki sırasında başlayan ağrıyı azaltmakta çok iyidir. İlaç tedavisi bırakıldıktan yaklaşık 6 ay sonra endometrıyozıs belirtileri tekrar görülmeye başlar. Danazolun yan etkileri arasında kilo artışı, akne oluşumu, sesin kalınlaşması ve kıllanma vardır.Danazol tedavisi herkes için uygun değildir. Karaciğer,böbrek ve kalp problemi olanlar bu ilacı kullanamazlar.

Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavi, endometriyozısın ve çevresinde ki nedbe dokusunun alınmasıyla gerçekleştirilir. Hamilelik şansı artırmak isteniyorsa sağlıklı tüpler ve yumurtalıklar yerinde bırakılır. Yakın zamana kadar endometrıyozıs cerrahisi açık ameliyatla (laparatomi) yapılmaktaydı. Bu operasyon laparaskopiden daha ağır bir işlemdir. Şimdi endometrıyozıs cerrahisi laparaskopi ile yapılmaktadır.
Laparaskopi açık ameliyata göre birçok avantajlara sahiptir. Hastanede kalış süresini kısaltır,daha küçük kesiler yapılır ve hasta daha çabuk iyileşir.
Laparaskopi ile bütün durumlarda başa çıkılamayabilir , ve bazen açık ameliyat gerekebilir. Doktorunuza neyi tercih edeceğini sorunuz .
Ameliyat çoğunlukla ağrı ve kısırlık tedavisinde de başarılıdır. Fakat semptomlar tekrarlayabilir. Çoğu hasta hem ameliyat hem de ilaç tedavisi ile nüksü azaltmak için tedavi görür. Ameliyat olanların 1/3 tekrar operasyona ihtiyaç duyabilir. Eğer ağrı ciddi, ve terapi ile önlenemiyorsa doktorunuz rahmi,tüpleri ve yumurtalıkları almayı önerebilir.Bu, büyük bir ameliyattır.Bu operasyondan sonra bir kadın artık adet göremez ve hamile kalamaz.

Endometrıyozısle Mücadele

Daha fazla tedaviyi aramaya ek olarak endometrıyozıs ağrısı olan kadınlar yaşam şeklindeki bazı değişikliklerin kendilerine yardımcı olduğunu fark etmişlerdir.Bu değişiklikler sağlıklı bir diyeti, rahatlama teknikleri uygulamayı ve egzersizi içerir. Dinç hissetmek stres ile mücadeleyi kolaylaştırır, bu da ağrı ile başa çıkmaya yardımcı olur. Endometrıyozısle mücadele eden diğer kadınlarla konuşmak faydalı olabilir.Doktorunuza veya hemşerinize yakınızda bir destek grubu olup olmadığını sorunuz .

Sonuç olarak; endometrıyozıs ağrı ve kısırlığa yol açabilir. Endometrıyozis başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Birden fazla çeşit tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Eğer endometrıyozıse ait bir  semptom varsa tedavi için doktorunuza başvurunuz.